ผีตาโขน ประเพณีบุญหลวง งานประจำปีของด่านซ้าย จังหวัดเลย
เพื่อน ๆ รู้จัก ผีตาโขน กันหรือเปล่า ที่เค้าใช้ที่นึ่งข้าวเหนียวมาเขียนหน้าเขียนตา ซึ่งเป็นการละเล่นที่ถือเป็นงานประเพณีประจำปีของชาวอำเภอด่านซ้าน
จังหวัดเลย ส่วนใหญ่เค้าจะจัดงานกันช่วงเดือน 6 ของทุกปี ตรงกับปลาย ๆ เดือนมิถุนาหรือบางทีเป็นต้นเดือนกรกฏาคม ถนนในจังหวัดเลย จะมีการจัดงาน
อย่างสนุกสนาน ไม่ใช่เพียงแค่อำเภอด่านซ้ายเท่านั้น ถือเป็นประเพณีที่ปฏิบัติสืบเนื่องกันมา เป็นงานที่มีชื่อเสียงอย่างมากในประเทศไทย
ผีตาโขน ประเพณีบุญหลวง
ผีตามคน ผีตาขน เพี้ยนมาจนกลายเป็นคำว่า ผีตาโขน ต้นกำเนิดเกิดขึ้นมาจากพระเวสสันดรกับพระนางมัทรี กำลังจะเดินทางกลับเข้าเมือง ระหว่างทางนั้น
บรรดาผีป่า ผีเขา สัตว์ต่าง ๆ ซึ่งรักในตัวของทั้ง 2 ได้จำแลงแปลงกาย แฝงตัวมากับชาวบ้านเพื่อมาส่งพระเวสสันดรกับพระนางมัทรี ประหนึ่ง bodyguard ส่วนตัว
เป็นประเพณีที่มีมายาวนานแล้ว แต่ไม่มีหลักฐานว่าเกิดขึ้นตั้งแต่สมัยใด ยุคใด รู้เพียงแต่ว่าเป็นประเพณีที่ส่งต่อกันมาจากบรรพบุรุษ ให้ลูกหลายช่วยสืบทอดมาเรื่อย ๆ
จนกลายเป็นว่า นักท่องเที่ยวต่างรู้กันว่าประเพณีนี้เป็นเอกลักษณ์ประจำจังหวัดเลย การแห่ตาโขน เป็นส่วนหนึ่งของ งานบุญหลวง หรือ บุญผะเหวด งานบุญบั้งไฟ
งานบุญซำฮะ งานสะเดาะเคราะห์บ้านเมือง รวมเป็นงานเดียวกัน เป็นพิธีที่ถูกจัดขึ้นเพื่อบูชาหลักเมือง และบวงสรวงดวงวิญญาณนั่นเอง
รูปแบบเฉพาะตัว
ผีตาโขน ใหญ่ ทำเป็นรูปผู้ชายและผู้หญิงอย่าละหนึ่งตัว ชาวบ้านเชื่อว่าการทำหุ่นในครั้งนี้จำลองมากจากคนตัวสูงใหญ่ แข็งแรง ซึ่งใหญ่กว่าคนปกติปัจจุบัน
ประมาณ 2 เท่าตัว ก่อนจะทำต้องประกอบพิธีไหว้ครูเสียก่อน เพื่อขอขมาและขออนุญาตต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ โดยใช้ไม้ไผ่สานเป็นลำตัว แขน หัว
ใช้ใบมะพร้าวหรือเศษผ้ามาทำเป็นผม ผู้หญิงผมยาว ผู้ชายผมสั้น ช่วงตัวเป็นผ้าผืนใหญ่ ๆ อย่างพวกผ้าห่มที่ไม่ใช้แล้วมาเย็บคลุมไว้
ผีตาโขน เล็ก เมื่อก่อนชาวบ้านมักใช้ทางมะพร้าวแห้ง มาตัดมาเจาะทำเป็น หู ตา จมูก และปาก ใช้หวดนึ่งข้าวเหนียว ที่ไม่ได้ใช้แล้วมาเย็บติดกับหน้ากาก
แล้วใช้ผ้าเก่าเย็บต่อลงมาให้คลุมมิดตัว จำเป็นต้องมีดาบหรือง้าวพกติดตัว เพราะเป็นอาวุธคู่กาย แต่รูปแบบจะแปลกประหลาดไปเสียหน่อย
เพราะโคนดาบจะทำเป็นรูปอวัยวะเพศชายซะอย่างนั้น การพกดาบ พกง้าวไม่ใช่ว่าพวกเขาเป็นนักรบแต่อย่างใด เพียงแต่พกไว้หยอกล้อ
ลูกเด็กเล็กแดง สาว ๆ วัยรุ่น จนต้องวิ่งหนีกันแบบวงแตก ทั้งขำ ทั้งอาย เพราะโคนของดาบนั้นเป็นรูปอวัยวะเพศชายสีแดงนั่นแหละ
แต่ไม่มีใครถือสา หาว่าหยาบคายหรือลามกหรอกนะ เพราะเป็นประเพณีสืบต่อกันมา เชื่อว่าจะทำให้พญาแถนพอใจ ฝนจะตกต้องตามฤดูกาล
นอกจากดาบไม้ ง้าวไม้แล้ว พวกเขายังติดหมากกะแหล่งไว้ตรงบั้นเอวอีกด้วย หมากกะแหล่งคือกระดิ่งเป็นทรงสี่เหลี่ยมแบน ๆ เราเห็นไว้แขวคอของควาย
หรือวัวนั่นแหละ พอเวลาเดิน หรือเต้น หรือกระโดด หรือสายก้น สายสะโพก จะทำให้เกิดเสียงดัง ฟังแล้วสนุกสนานเป็นอย่างมาก
บางคนห้อยสร้อยประคำ ทำเลียนแบบอวัยวะเพศชายขนาดเล็ก ๆ หน่อย ร้อยเป็นพวงยาว ใส่คอบ้าง คล้องไว้ที่เอวบ้างแล้วแต่คน
เศรษฐกิจและการท่องเที่ยว
เป็นประเพณีหนึ่ง ถูกให้เข้าบรรจุในแผนการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย การละเล่นและประเพณีนี้ ทำให้เศรษฐกิจในอำเภอด่านซ้ายได้รับการกระตุ้น
เป็นอย่างมาก ไม่ว่าจะทำให้เกิดการจ้างงาน เพราะมีนักท่องเที่ยวเดินทางมา พวกห้องพัก บ้านพัก โรงแรม รีสอร์ทต่าง ๆ ร้านอาหาร ต้องจ้างแรงงาน
เพิ่มขึ้น แถมยอดขายของ ไม่ว่าจะเป็นพวกสินค้า OTOP สินค้าหัตถกรรมพื้นเมือง ขายดิบขายดี อย่างตัวหน้ากากเอง ถือเป็นของฝากอย่างดี
สำหรับผู้มาเยือน ด้านซ้าย จังหวัดเลย นอกจากนั้นการท่องเที่ยวแบบเชิงนิเวศตามสถานที่อุทยานแห่งชาติต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น ภูกระดึง
ภูเรือ ภูหลวง น้ำตกสองคอน และอื่น ๆ รวมไปถึงพวกจุดชมวิว แลนด์มาร์คใหม่ ๆ ร้านอาหาร ร้านกาแฟ ร้านขนม คาเฟ่ต่าง ๆ ที่กำลังเกิดขึ้น
ได้รับความนิยม จึงทำให้นักท่องเที่ยวเดินทางไปตามสถานที่ทางผ่านจุดอื่น ๆ เพียงแต่ว่า พอมีนักท่องเที่ยวเดินทางเข้ามาเป็นจำนวนมาก ทำให้
ผู้ประกอบการบางคนเพิ่มราคาสินค้าและอื่น ๆ ให้มีราคาสูงกว่าปกติ ในยุคปัจจุบันกระแสโซเชียลจากแพลตฟอร์มต่าง ๆ มีอิทธิพลต่อการท่องเที่ยว
เป็นอย่างมาก ถ้าผู้ประกอบการทำผิดพลาดหรือเอาเปรียบ ค้ากำไรเกินควรมากไป อาจจะถูกถ่ายคลิป หรือถูกอัพเดทเรื่องราวที่ไม่ดีลงไป จนไม่มีลูกค้า
ทำให้ส่วนรวมเสียหายได้ ยิ่งช่วงเศรษฐกิจแบบนี้ด้วย น้ำมันแพง ค่าครองชีพแพง ควรจะรักษาชื่อเสียงและฐานลูกค้าไว้จะเป็นดีที่สุด สู้กันต่อไป
สำหรับใครอยากไปดูการละเล่น ผีตาโขน และงานประเพณีบุญหลวง อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย งานนี้จะจัดขึ้นวันที่ 1 – 3 กรกฎาคม 2565
ใครยังไม่เคยไปเที่ยวงานนี้ ต้องหาโอกาสซักครั้งหนึ่งเพื่อจะแวะไปดู ติดต่อสอบถามไปยัง ททท.สำนักงานเลย โทร. 042 812 812
แชร์บทความนี้ให้เพื่อนด้วยนะ ถือเป็นการชวนเพื่อนไปเที่ยวงานทางอ้อม ฝากกดติดตาม เพจท่องเที่ยว ของเราด้วย วันนี้ขอตัวไปก่อนนะ Bye – Bye
